
Rynek oferuje wiele różnych produktów dedykowanych zarówno profesjonalistom, jak i aspirującym artystom. Dzięki bogatemu asortymentowi każdy twórca może realizować swoją wizję, eksperymentować czy uczyć się nowych technik. Wystarczy jedynie sięgnąć po odpowiednie przybory i materiały (masy i pasty modelujące, produkty przyspieszające schnięcie czy zabezpieczające). Wielu artystów decyduje się na tworzenie farbami, którymi można malować na płótnie, ceramice, szkle czy nawet tekstyliach. Sprawdź, jakie rodzaje farb można znaleźć w sklepach plastycznych oraz do czego można je wykorzystać.
Kategoryzacja farb
Rodzaje farb można podzielić na trzy kategorie:
- wodne – zaliczamy do nich głównie farby akrylowe, plakatowe, akwarele, temperę i gwasz. Są najczęściej stosowane, łatwo dostępne, mają lekką konsystencję i można je stosunkowo łatwo zmyć.
- olejne – to najtrwalszy rodzaj farb, ich kolor się nie utlenia, dlatego przez długi czas stworzone obrazy prezentują się nienagannie. Dzięki swoim fizycznym właściwościom nie kruszą się i nie odpryskują.
- inne – to wszystkie produkty dedykowane innym zastosowaniom na przykład farby do skóry, tkanin, ceramiki i innych tworzyw. Dają duże możliwości w tworzeniu czy personalizacji.
Farby akrylowe
Farby akrylowe są łatwe w użyciu, mają dobrą intensywność pigmentu i można je rozcieńczać z wodą. W skład tego typu produktów wchodzi żywica akrylowa, która całkiem dobrze schnie (oczywiście w zależności od grubości warstwy, którą nałożymy). Na rynku można znaleźć wiele dekoracyjnych odcieni takich jak na przykład złoty, srebrny czy perłowy. Farba akrylowa to całkiem wdzięczny produkt, który można łączyć z różnymi technikami, na przykład pouringu czy impasto. Dzięki temu, że nie pokrywają całej faktury płótna czy papiery tworzą ciekawe, artystyczne prześwity, nierówności. Dobrze utrzymują się na każdej powierzchni. Można je nakładać warstwowo, by uzyskać optymalny efekt. Najlepiej wykorzystać do tego pędzle syntetyczne. W przyborniku powinien znaleźć się wachlarz, pędzel skośny do malowania detali, filbert (płaskie włosie, zaokrąglona końcówka), oraz większy płaski pędzel do większych powierzchni. Malowanie farbami akrylowymi sprawia wiele satysfakcji, co doceni zarówno początkujący, jak i doświadczony artysta.
Farby akrylowe są dostępne w tubkach – można nakładać je bezpośrednio na obraz lub rozcieńczyć z wodą. Są stosunkowo tanie, ale szczególnie dla początkującego artysty, praca z nimi może być nieco utrudniona. Dodatkowym atutem farb akrylowych jest ich praktycznie niewyczuwalny zapach. Dzięki temu można tworzyć również w małych pomieszczeniach bez odczuwania dyskomfortu. To dobre rozwiązanie, dla tych, którzy są wrażliwi na zapachy. Za pomocą farb akrylowych tworzyli David Hockney, Mark Rothko czy Helen Frankenthaler.
Farby plakatowe
Farby plakatowe najczęściej kojarzą się z dziecięcymi zabawami. To z pewnością najpopularniejszy rodzaj farb. Łączy zalety tempery i gwaszu. Jest bezpieczna, nietoksyczna, wydajna i stosunkowo tania. Świetnie sprawdzi się na początek przygody z malowaniem. Posiada niską pigmentację i rzadką konsystencję. Natomiast dostępność kolorów jest całkiem szeroka i z pewnością sprosta oczekiwaniom nie tylko małych artystów. Do malowania warto wybrać syntetyczne pędzelki o średniej długości włosa.
Farby plakatowe to doskonała propozycja na początek przygody z malowaniem! Rodzice małych dzieci z pewnością docenią jeszcze jedną zaletę tego produktu – w przeciwieństwie do farb akrylowych plamy z plakatówek można łatwo doprać. Farby plakatowe można znaleźć w słoiczkach lub płaskich opakowaniach w pełnych paletach w szerokiej gamie kolorów. Po zmieszaniu z wodą stają się półpłynne, a po wyschnięciu są bardziej matowe. Dobrze pokrywają papier, karton czy drewno. Z czasem jednak obrazki malowane nimi nieco tracą na intensywności.

Farby akwarelowe
Akwarela to farba, która wymaga precyzji i wprawnej ręki. Malowanie nią nie jest proste, ale po kilku próbach z pewnością wyczujesz pędzel i każdy kolejny obraz będzie lepszy. Wyróżnia się dwie techniki stosowania farb:
- Mokra na mokrym – farbę aplikuje się na mokre podłoże, w tym przypadku papier powinien być grubszy, zaleca się gramaturę minimum 200 g/m2.
- Mokra na suchym – podłoże jest suche.
Co ciekawe, obie techniki można połączyć. Dzięki temu malarz uzyskuje jeszcze ciekawszy efekt.
Farby akwarele powstają z drobnomielonego pigmentu, dzięki czemu po połączeniu z wodą powstaje lekka i przyjemna konsystencja. Dopóki kreska jest mokra, można ją dowolnie rozjaśniać lub przyciemniać. Warto pamiętać, że w wielu zestawach nie znajdziesz białego koloru. Jest to spowodowane tym, że docelowo malarz powinien omijać te miejsca, które mają pozostać białe. To trudna do opanowania sztuka, ale praktyka czyni mistrza. Można zaopatrzyć się w dedykowany płyn maskujący, który po nałożeniu chroni podłoże przed przypadkowym zamazaniem farbą. Po zakończeniu prac łatwo go usunąć. Farby akwarelowe w tubkach lub słoiczkach znajdziesz w wielu sklepach plastycznych.
Pędzle
Do akwareli wykorzystuje się pędzle, które dobrze chłoną wodę. Kształt główki pędzla jest kwestią indywidualną artysty, jednak najlepiej sprawdzają się te z zaokrąglonym szpicem, mopy, a także te dedykowane kaligrafii. Na rynku można znaleźć je z włosiem syntetycznym, naturalnym lub mieszanym. Pierwsze z nich są tańsze, sprężyste, ale chłoną mniej wody, drugie to wyższa półka cenowa, ale także lepsza jakość. Dodatkowo dobrze trzymają wodę.
Akwarela w praktyce
Akwarele pozwalają na precyzyjne malowanie w technikach wodnych. Dobrze się mieszają, dlatego powstają ciekawe i oryginalne obrazy. Dzięki temu można uzyskać głębię i przestrzenność. Subtelna kolorystyka sprawia, że wiele osób wykorzystuje farbki akwarelowe w sztuce użytkowej – do tworzenia kartek okolicznościowych, pamiątek, czy nawet zaproszeń. Akwarele sprawdzą się do malowania portretów i pejzaży, a także naturalnych kompozycji. Technikę malowania akwarelami wybrał na przykład William Blake (angielski artysta, który żył na przełomie XVIII i XIX wieku), Vincent Willem van Gogh czy Stanisław Masłowski.
Farby emulsyjne – tempera
Tempera to farby do malowania warstwowego. Inaczej określa się ją mianem farby emulsyjnej. Składa się z żywicy, olejów i barwników. Technika była znana już w starożytności i wykorzystywana przez Egipcjan, Chińczyków czy Asyryjczyków. Zyskała popularność już w średniowieczu, stosowana była w trakcie tworzenia ikon świętych w drewnie. Doskonale nadaje się do pracy z drewnem. Sprawdzi się w technikach malowania pędzlem także na papierze, tkaninach czy nawet na tynku. Malowanie rozpoczyna się od nałożenia jednej warstwy (podmalówki, od światła do cienia) oraz kolejnych warstw kolorów, aż artysta uzyska zamierzony efekt. Można wykorzystać również sposób laserunkowy, który bazuje na malowaniu transparentnymi tonami lub połączyć oba rodzaje.
Techniki malarstwa temperowego w zależności od użytego spoiwa
- tempera jajowa – wykorzystuje jajko, olej, werniks i barwnik,
- tempera gumowa – najczęściej wykorzystywana w przemysłowej produkcji farb – guma, olej, gliceryna, barwnik,
- tempera kazeinowa – kazeina w proszku (środek organiczny pozyskiwany z mleka, nierozpuszczalny w wodzie), woda, boraks, barwnik.
Temperę można dostać w sklepach lub przygotować samemu. Po wyschnięciu obraz wykazuje właściwości wodoodporne. Malowidła są trwałe i nie tracą swoich kolorów, nawet przez wiele lat, co doskonale widać na zachowanych ikonach. Konsystencja farby pozwala na malowanie precyzyjnych elementów. Warto wiedzieć, że w tym przypadku nie ma możliwości zastosowani innych technik niż klasyczne. Gdyby artysta chciał wykorzystać impast, to farba zacznie się łuszczyć – winne jest spoiwo, które nie ma tak dobrej przyczepności). Do pracy z temperą trzeba mieć wprawną rękę i być stosunkowo szybkim, gdyż szybko wysycha i nie ma możliwości dłuższej pracy przy danej warstwie. Za pomocą tempery powstało wiele dzieł sztuki, takich jak na przykład obraz „Narodziny Wenus” Sandro Botticelli czy ikona św. Pawła z Tarsu Andrieja Rublowa.
Gwasz
Gwasze to farby wodne, pozwalające stworzyć szczegółowe obrazy, które można poprawiać tak długo, aż nie uzyska się pożądanego efektu. Składają się z gumy arabskiej oraz dodatków takich jak kreda czy biel tytanowa. Często jest wykorzystywana jako szkic pod dalsze prace na przykład farbami olejnymi czy akrylowymi. Gwasze cechują się szybkim schnięciem, są dostępne w słoiczkach lub tubkach. Pozwalają na łączenie wielu technik, również mokra w mokrym. Po wyschnięciu kolory ulegają rozjaśnieniu. Gwasze wykazują większe krycie niż na przykład akwarele (nie przepuszczają światła). Jako podłoże można wykorzystać karton, tekturę, papier, a nawet pergamin czy płótno.

Farby olejne
Farba olejna jest najtrwalszym rodzajem. Przykładem bez wątpienia jest Mona Lisa Leonarda da Vinci, która powstała na topolowej desce przy użyciu właśnie tego rodzaju produktu. Malowanie farbami olejnymi jest pracochłonne, wymaga zaangażowania, a także użycia specjalnych środków. Są jednym z najdroższych produktów na rynku. Cechują się gęstą konsystencją, wysokim poziomem krycia, odpornością na działanie światła, trwałością, a także naturalną kolorystyką. W ich skład wchodzi olej lniany, który pozwala na tworzenie impasto, alla prima czy przenikanie barw. Mieszanie poszczególnych kolorów najlepiej wykonać przy użyciu szpachelki na płótnie lub palecie.
Ze względu na konsystencję farby obraz długo schnie. Proces ten przyspiesza terpentyna, którą można je rozcieńczyć. Sprawdzi się również do czyszczenia pędzli i akcesoriów. Warto mieć pod ręką również werniks, który nada ciekawszego wyrazu całemu obrazowi. By tworzyć za pomocą farb olejnych potrzebne będą także szpachle różnej wielkości, odpowiednie medium, palety i pędzle.
Na rynku można znaleźć również farby dedykowane na przykład do ceramiki i szkła (poddawane obróbce termicznej), tkanin (utwardzane w wysokich temperaturach), czy produkty do ciała, które muszą być nietoksyczne i zmywalne. Najczęściej wykorzystuje się je w trakcie zabaw z dziećmi, czy jako dodatkową atrakcję na urodzinach czy imprezach masowych. Wybór odpowiedniej farby jest indywidualną kwestią malarza. Wiele zależy od tego, jaką technikę preferuje oraz jak wprawny ma warsztat. Warto jednak eksperymentować i rozwijać się także w kierunku tworzenia nowych, wspaniałych obrazów przy użyciu różnego rodzaju farb.
